El Emeği Ayakkabı Üretimi Teknolojiye Direniyor
El Emeği Ayakkabı Üretimi Teknolojiye Direniyor
Isparta’da bulunan Kunduracılar Sitesi’nde teknolojinin gelişmesiyle ayakkabı üreten birçok esnaf kapısına kilit vursa da halen el emeği üretime devam edenler var. Özellikle ortopedik rahatsızlığı bulunanlara siparişle üretilen ayakkabılar, 120-150 TL arasında satılıyor.
Teknolojinin gelişmesi ve çırak yetişmemesi nedeniyle Kunduracılar Sitesi, 1 Ocak 2020 tarihi itibariyle kapanmıştı. Zaman içerisinde ayakkabı üreten birçok esnaf kapısına kilit vururken, birçoğu da tamirat işiyle yoluna devam ediyor. Ancak Kunduracılar Sitesi’nde halen el emeği ayakkabı üretenler bulunuyor. Onlardan biri 48 yıldır kunduracılık mesleği yapan Ömer Onur, diğeri ise 45 yıldır mesleğini sürdüren Hasan Yılmaz. Tamamen el işçiliği hakiki deriden üretim yapan Onur ve Yılmaz, talebe göre özel ayakkabı imal ediyor.
“Fabrika günde 3-4 bin üretiyor, biz akşama kadar bir çift ayakkabı üretiyoruz”
Mesleğe 1973 yılında başladığını belirten 68 yaşındaki Ömer Onur, maddi imkansızlıklardan dolayı bir sanata yönelmek istediğini ve kunduracılığı seçtiğini söyledi. Kunduracılık mesleğinin şu anda bittiğini ifade eden Onur, “El imalatı tamamen bitti gibi. Çünkü teknoloji makineleşti. Bugün bir fabrika 3-4 bin çift üretiyor. Biz akşama kadar bir çift ayakkabı üretiyoruz. Emekli olduğumuzdan zamanımızı burada geçiriyoruz” dedi.
“Ürettiğimiz ayakkabılar sağlıklı ve sağlamdır”
Talebe göre özel ayakkabı ürettiğini ifade eden Onur, “Ortopedi rahatsızlıkları olanlar var. Örneğin ayağı kısa veya ayağından sorunu olan, ayağı taraklı olanlara bot, ayakkabı üretiyoruz. 18 numaradan 55 numaraya kadar üretim yapıyoruz. Ayağına herhangi bir ayakkabı bulamayana özel olarak üretiyoruz. Bir terzi bedene göre elbise dikiyorsa biz de ayağına göre ayakkabı dikmiş oluyoruz. Sağlam oluyor. İçi ve dışı hakiki deri. İmitasyonlardan değil. Bizim ürettiğimiz ayakkabılar sağlıklı ve sağlamdır. Eskisi kadar olmasa da elimizden geldiği kadar üretmeye çalışıyoruz” diye konuştu.
“Bir ayakkabıyı 120-150 TL arasında üretiyoruz”
El emeği ayakkabıların pahalı olduğuna değinen Ömer Onur, “Diktiğimiz bir ayakkabıdan 15-20 lira kazanmış oluyoruz. Bir ayakkabıyı 120-150 TL arasında üretiyoruz” dedi.
“Dünyanın en uzun insanına ayakkabı diktim”
Onur, Bugüne kadar yaptığı en ilginç ayakkabıyı 2 metre 51 santimlik boyuyla dünyanın en uzun insanı olarak bilinen Sultan Kösen’e diktiğini söyledi. Kendisini görmediğini ancak ayakkabı ustası başka bir arkadaşının bir kartona ayakkabının tasarımını çizip geldiğini anlatan Ömer Onur, “Arkadaşım kartona uzun bir şey çizip gelmiş. Ben de yaparım dedim. Ayakkabının numarası 60’ın üzerindeydi. Kendisini görmedim. Bir hafta içerisinde ürettik ama kalıbını yapmak biraz zor oldu. 50 numaralı kalıbı büyüterek yaptık" dedi.
“Artık çırak yetişmiyor”
Onur, meslekte artık çırak yetişmediğini belirterek, “Çocuklar şimdi okuyor. Liseyi bitirdikten sonra 18 yaşında oluyorlar. Çırak olarak gelse de ‘bunu şuraya koy’ desen ters anlıyor. Ben de çırak yetiştirdim. Çoğu emekli olmuştur. Aralarında mesleği bırakanlar oldu” ifadelerini kullandı.
“Kendi ürettiklerimi müşterilerime satıyorum”
Kunduracılar Sitesi’nde bulunan ve el emeği ayakkabı üreten diğer bir isim ise Hasan Yılmaz. 45 yıldır sektörde olduğunu ifade eden Yılmaz, sipariş üzerine ayakkabı ürettiğini söyledi. Yılmaz, “10-15 tane kendim üretiyorum, camın önüne koyuyor ve satıyorum. Onu da müşterilerime satıyorum. Eskisi kadar talep yok. Spor ayakkabısı çıktıktan sonra el emeğini giyen olmuyor. Bizi bitiren de spor ayakkabılar. Spor ayakkabılar da çok sağlıklı değil. Deri ayakkabı daha sağlıklı” dedi.
